Kategorie syntaktyczne

Syntaktyka to nauka zajmująca się badaniem związków, jakie zachodzą między znakami wewnątrz danego języka. Syntaktyka bada więc zależności międzywyrazowe występujące w danej wypowiedzi. Dwa wyrazy należą do tej samej kategorii syntaktycznej, jeżeli wyraz a zastąpimy wyrazem b, a całość składniowa nie ulegnie zmianie. W zdaniach: każdy notariusz jest prawnikiem; żaden sędzia nie jest adwokatem, Niektórzy oskarżyciele są prokuratorami; Niektórzy pełnomocnicy procesowi nie są radcami prawnymi; wyrazy: notariusz, prawnik, sędzia, adwokat, oskarżyciel, prokurator, pełnomocnik procesowy, radca prawny należą do tej samej kategorii syntaktycznej. Jeżeli w zdaniu każdy notariusz jest prawnikiem zastąpimy wyrazem adwokat to powstanie zdanie: Każdy notariusz jest adwokatem. Powstałe zdanie jest wyrażeniem poprawnym składniowo, gdyż wyrazy prawnik i adwokat należą do tej samej kategorii syntaktycznej. W wyniku takiego przeobrażenia ulec może zmianie jedynie wartość logiczna wypowiedzi. W podanym przykładzie zdanie prawdziwe zastąpiono zdaniem fałszywym. Nie uległa jednak zmianie poprawność składniowa wypowiedzi. Zarówno pierwotne wyrażenie , jak i wyrażenie przekształcone tworzą sensowne zdania. Sensowność wypowiedzi ulegnie zmianie, jeżeli w wyniku zmiany nie będziemy przekształcać tożsamości kategorii syntaktycznej.