Prawa człowieka

Aby zrozumieć prawa człowieka, analiza pojęciowa jest konieczna, choć przysparza wielu trudności. R. J. Rummel obliczył, że w XX wieku z rąk rządów zginęło co najmniej 169 202 000 osób. Według tych szacunków ponad 45 milionów zabójstw z powodów politycznych miało miejsce pomiędzy rokiem 1945 a początkiem lat 90. Takie statystyki są ważne, mogą jednak łatwo znieczulić na ludzkie cierpienie, które się za nim kryje. Łamanie praw człowieka jest faktem, który może być i czasem jest lepiej wyrażony przy pomocy liczb. Nie istnieje jednak prosty związek pomiędzy wiedzą na temat takich danych, a rozumieniem tego, co one w rzeczywistości oznaczają.
Jonathan Glover sugerował, że w większości przypadków, dla większości ludzi, wartości, które się liczą, dotyczą spraw osobistych i mają wąski zakres. W życiu codziennym zwykła życzliwość jest ważniejsza niż prawa człowieka. Czasem jednak zwykłym ludziom odbiera się prawo do codziennego życia. Mogą oni stać się ofiarami terroru, masakr, masowych gwałtów i czystek etnicznych.
Prawa człowieka nabierają znaczenia dla zwykłych ludzi, kiedy względne bezpieczeństwo codziennego życia znika lub zostaje drastycznie przerwane. Często mówi się, że prawa człowieka są najbardziej potrzebne wtedy, kiedy są najmocniej łamane. Tam, gdzie się ich powszechnie przestrzega, zwykle nie zastanawiamy się nad ich istnieniem, biorąc je za oczywistość, a w rezultacie nie doceniając ich znaczenia.
Pojęcie praw człowieka jest w szerokim znaczeniu, ale nie całkowicie, pojęciem prawnym. Kamieniem węgielnym praw człowieka stała się Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 10 grudnia 1948 roku. Deklaracja ta, jak pisze historyk Johannes Morsink, gruntownie zmieniła krajobraz międzynarodowy, rozpryskując się po różnego rodzaju protokołach, traktatach i wszelkiego rodzaju pochodnych deklaracjach. Nie istnieje teraz żaden naród, kultura czy człowiek, które nie byłyby w taki czy inny sposób wplątane w systemy praw człowieka. 
Deklaracja została przyjęta po zwycięskiej wojnie przeciwko faszyzmowi, w duchu idealizmu. Złożono w niej ogromną ilość obietnic dla świata. Mówi się o Deklaracji jako o wspólnym osiągnięciu dla wszystkich ludzi i wszystkich narodów. Wszyscy ludzie, w myśl artykułu pierwszego, urodzili się wolni i równi w godności i w swych prawach. Każdy, jak twierdzi artykuł drugi, jest upoważniony do korzystania z wszystkich praw i wolności zapisanych w tej Deklaracji, bez względu na różnice rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice.
Istnieje oczywiście spora przepaść pomiędzy obietnicami zawartymi w Deklaracji z 1948 roku a łamaniem praw człowieka w realnym świecie. Tak długo, jak sympatyzujemy z ofiarami, można krytykować Organizację Narodów Zjednoczonych i rządy, które są jej członkami, za to, że zawodzą w realizowaniu swoich obietnic. Jednak przepaści między ideałami praw człowieka a rzeczywistością, w której dochodzi do ich łamania, nie można zrozumieć tylko dzięki sympatii czy analizie prawnej. 
Wymaga to prześledzenia wielu różnych przyczyn konfliktów społecznych czy politycznej opresji z perspektywy nauk społecznych, a jednocześnie wzajemnego oddziaływania pomiędzy polityką narodową i międzynarodową. ONZ wprowadził koncepcję praw człowieka do polityki i praw międzynarodowego. OBszar polityki międzynarodowej jest jednak zdominowany przez państwa i innych potężnych aktorów, którzy kierują się zasadami odmienne od praw człowieka. Charakterystyczne dla praw człowieka jest to, że rządy najpierw obwieszczają, następnie zaś w dość wybiórczy sposób je wprowadzają.
Pojęcie praw człowieka powoduje trudności także dlatego, że wykracza poza przypadki ekstremalnego okrucieństwa i niesprawiedliwości. Na przykład artykuł pierwszy Powszechnej Deklaracji stwierdza, że każdy ma prawo do swobody przekonań religijnych. Jak powinno się jednak definiować prawo do swobody przekonań religijnych względem tych religii, które potępiają to, że wszyscy ludzie mają równe prawa? Jak można rozumieć prawa człowieka, jeśli wprowadzanie w życie niektórych z nich wymaga złamania innych?
 Problem dotyczący wprowadzenia w życie praw człowieka nie wywodzi się tutaj z braku woli politycznej czy konfliktu interesów politycznych, ale z samego faktu, że prawa człowieka nie są przekładalne, co oznacza, że prowadzenie jednego z praw człowieka może wymagać złamania innych lub też ochronę praw człowieka jednej osoby może wymagać naruszenia tego samego prawa innej osoby. 
Jeśli na przykład grupy religijne zabraniają swoim członkom, na podstawie przekonań religijnych, zmiany ich religii, wtedy wolność religijna danej grupy znajdzie się w konflikcie z wolnością tych jej członków, którzy chcieliby zmienić swoją religię.
Zastąpienie terminu "prawa naturalne" pojęciem "prawa człowieka" może przyczynić się do wyeliminowania spornych konsekwencji filozoficznych związanych z koncepcją praw natury. Deklaracja odłożyła na bok tradycyjne, choć sporne podstawy praw natury, nie kładąc jednak w to miejsce żadnych nowych fundamentów. Strategią, która przyjęła, było poszukiwanie porozumienia na poziomie norm bez dodatkowego poszukiwania uzgodnień co do podstawowych wartości czy przekonań. 
Koncepcja praw człowieka jest jednak wystarczająco podobna do koncepcji praw naturalnych Locke'a, osadzonej w zachodniej tradycji liberalnej. Prowadzi to do podwójnej kontrowersji, z tego powodu, że jest ona zachodnia oraz dlatego, że jest liberalna. Natomiast pojęcie praw człowieka może się okazać wpływowe i jakkolwiek dla wielu osób może to być pociągające, jest to pojęcie nieugruntowane filozoficznie. 
Problem ugruntowania jakiejkolwiek koncepcji filozoficznej jest wciąż sprawą trudną i nawet jeśli jakieś pojęcia są niejasne lub politycznie użyteczne, to wciąż pozostają sporne na poziomie filozoficznym. Działania osób, które stawiały heroiczny opór nazistom, mogą być filozoficznie nieugruntowane, jednak nie były z tego powodu gorsze.
Deklarację ce...e pewna charakterystyczna dla zachodu skłonność do podkreślania bardziej praw niż obowiązków, bardziej praw indywidualnych niż zgrupowanych, praw obywatelskich  politycznych niż ekonomicznych, społecznych i kulturowych, a także brak wyraźnego zajęcia się problemem imperializm. Chociaż jeśli chodzi o prawa ekonomiczne i socjalne, takie jak prawo do pracy, opieki medycznej i edukacji, w kilku krajach uprzemysłowionych w XIX wieku i na początku XX wiek odsniesiono pewne suckesy.
Zamiarem deklaracji nie było narzucanie państwom zobowiązań, ale raczej przedstawię celów, o które państwa te będą walczyć. Ponadto był to dokument historyczny. Była to pierwsza deklaracja zawierajaca zasad moralne i polityczne która mogłaby uczynić prima facie możliwym roszczenie uniwersalności. 
Teoria Locke'a i deklaracja z czasów rewolucji francuskiej mogły zawierać zasady uniwersalne, jednak dopiero deklaracja przyjęta przez Narody Zjednoczone została poparta przez siły polityczne o zasięgu globalnym. Cokolwiek by jednak nie mówić o filozoficznych ograniczeniach, deklaracja wywarła wielki wpływ polityczny i prawny. 
Przed II wojną światową prawie nie istniało międzynarodowe prawo dotyczące praw człowieka. Teraz mamy około 200 międzynarodowych instrumentów prawnych, z których sześćdziesiąt pięć źródło swoje włady zawdzięcza Powszechnej Deklaracji. Deklaracja jest także źródłem wielu ruchów międzynarodowych i narodowych i inspiracją dla aktywistów politycznych, którzy odwołując się do tego dokumentu walczą z uciskiem, niesprawiedliwością i wyzyskiem.
Unia Europejska to organizacja skupiająca kraje kontynentu europejskiego. Dzięki podejmowanym działaniom oraz wprowadzaniem nowych rozwiązań organizacja nieustannie się rozwija. Wszystko to zawdzięcza się jednak twórcom Unii, którzy wytrwale dążyli do utrzymania porządku oraz praworządności. Początkowe założenia organizacji związane są z szeroko pojętą współpracą gospodarczą oraz wspieraniem procesów konkurencyjności.
W tym kierunku ustalono główny profil działania oraz zakres obowiązków wykonywanych przez poszczególnych przedstawicieli. Powstanie Unii Europejskiej miało na uwadze zapobieganie krwawym konfliktem. Organizacja została utworzona w 1952 roku i początkowo przystąpiło do niej 6 państw, w tym między innymi Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg, Włochy oraz Niemcy. Pierwotnie organizacja funkcjonowała pod nazwą Europejska Wspólnota Węgla i Stali.
Kilka lat później, ponieważ w 1957 roku została przekształcona na mocy traktatu rzymskiego w Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Stąd też wywodzi się pojęcie wspólnego i ujednoliconego rynku. Za sprawą podejmowanych działań organizacja z roku na rok staje się coraz bardziej umocniona nie tylko przez przystąpienia kolejnych państw, ale również przez realizację wspólnej polityki, co dla większości krajów było ważnym elementem prowadzenia działań w zakresie gospodarczym oraz zapewnienia pokoju na jak najwyższym poziomie.
Okres od powstania struktur organizacji, do około 1969 roku przeszedł do historii jako czas wzrostu gospodarczego. Państwa zaczęły opracowywać wspólne plany gospodarcze oraz zastanawiać się nad wykorzystaniem posiadanego kapitału. W 1973 roku do organizacji przystąpiła również Irlandia, Dania oraz Wielka Brytania. W tym czasie na świecie doszło do niewielkiego kryzysu energetycznego, który pozytywnie wpłyną na sytuację w Unii Europejskiej. 9 państw członkowskich na mocy obowiązujących przepisów zaczęło podejmować pracę nad nowymi projektami, które umocniły strukturę na kontynencie europejskim. Unia Europejska stanowi ejdnak nie tylko praw gospdoarcze, ale również społęczne - odwołujące się do praw człowieka.
Rozwiązania traktatowe umieszczone w części V Traktatu o funkcjonowaniu UE nie obejmują całości tego zagadnienia. Art. 220 TFUE oraz art. 221 TFUE ustanawiają jedynie ogólny fundament prawny stanowiący upoważnienie Unii do działania w tym zakresie. Przyjęta tu forma unijnej aktywności obejmuje dwa rodzaje działania. Pierwszą stanowią wszelkie właściwe formy współpracy. Dotyczy to relacji UE z ONZ, Radą Europy, OBWE, OECD. Z innymi organizacjami Unia musi jedynie utyryzmywać właściwe stosunki.
Rozwiązania szczegółowe dotyczące tego rodzaju unijnej aktywności znajdują się w poszczególnych politykach. Warto jednak wspomnieć w tym miejscu o najważniejszych obszarach tego działania. I tak np. współpraca z ONZ dotyczy:
działania na rzecz rozwoju poprzez Sojusz Agend Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS (UNAIDS), Pomoc na Rzecz Rozwoju (UNDP), Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Bank Światowy (WB), Światowy Program Żywnościowy (WFP),
utrzymywania pokoju i międzynarodowego bezpieczeństwa (m.in. misje pokojowe, wymiana informacji, działania sanacyjne),
środowiska naturalnego, gdzie UE współpracuje z Programem Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP),
pomocy humanitarnej poprzez współpracę ze Zgromadzeniem Ogólnym ONZ oraz z Radą Gospodarczą i Społeczną ONZ, a także z Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, głównie w formie wsparcia finansowego,
praw człowieka, gdzie UE współpracuje z Komisją Praw Człowieka NZ oraz z Trzecim Komitetem Zgromadzenia Ogólnego NZ,
handlu, urzeczywistnionym głównie przez współpracę na forum Światowej Organizacji Handlu (WTO),
kultury, gdzie forum współdziałania stanowi Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) i Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF).
Z kolei współpraca z Radą Europy realizowana jest m.in. w polityce dotyczącej kultury i zdrowia. UE bierze też pod uwagę w swoich rozwiązaniach prawnych dorobek Rady Europy w zakresie praw człowieka, prawa karnego, polityki rodzinnej itp. Współpraca z OBWE dotyczy natomiast promocji demokracji i rozstrzygania praw człowieka, w tym mniejszości narodowych, a z OECD aspektów ekonomicznych, działania w obszarze polityki rozwoju, polityki w dziedzinie zdrowia, polityki ochrony środowiska naturalnego. UE wnosi też znaczny wkład w budżet OECD. Do organizacji, z którymi UE współdziała można zaliczyć nie tylko NATO, czy USA, ale np. Światową Organizację Zdrowia, Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
Rozwiązania stanowią także podstawę kompetencyjną, zobowiązująca do odpowiedniego działania w tym zakresie Wysokiego Przedstawiciela ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.
UE współpracuje także z dawnymi dwudziestoma pozaeuropejskimi krajami - byłymi koloniami Danii, Francji, Wielkiej Brytanii, Belgii i Holandii. Po odzyskaniu niepodległości ich relacje z dawnymi metropoliami współpracującymi już w formule Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej nabrały nowego charakteru opierającego się na rozwiązaniach traktatowych. Normy traktatowe związały bowiem byłe kolonie nie tylko z dawnymi metropoliami, ale z całą Unią Europejską. Regulujące stosunek całej UE do tych państw. W przeciwieństwie do różnych formuł stowarzyszenia opartego na umowach stowarzyszeniowych zawartych na podstawie art. 217 TFUE, w tym przypadku to przepisy Traktatu o funkcjonowaniu UE mają charakter konstytuujący te relacje. Zastępują bezpośrednie członkostwo. Powoływanie się na prawo pierwotne lub wtórne UE nie jest dozwolone, jeżeli nie zostało to wyrażone w części czwartej TFUE.